Lulja e parë ta quajmë ashtu, sipas të cilës janë quajtur tërësitë më të vogla të kompleksit, është memorial kushtuar herojve të rënë në luftërat Ballkanike të cilët kanë konfirmuar se luftërat për liri janë emërues i përbashkët për të gjitha vendet e Ballkanit. Gjegjësisht, në vitin 1912 ata të bashkuar fillojnë luftën për çlirim përfundimtar nga Pernadoria Osmane dhe sundimin e saj të gjatë pesë shekullor. Në ktë mënyrë Mali i Zi dëshironte të rikthente të gjitha qytetet të cilat i kanë takuar që nga koha e Duklës dhe Zetës.
Nëpër luftrat e përgjakshme merrnin pjesë edhe Leshanasit. Madje edhe vdisnin. Ka ndodhë që pas luftrave janë shuar edhe familje të tëra, por që emrat dhe mbiemrat e tyre gjithmonë do të mbesin në kujetsë duke shndëritë deri në pafundësi. Ndodhi kjo me familjen e Kikun Radoviqit nga fshati Proganoviq. Pas vdeksjes së njërit nga djemt e tij në luftën ruso-japane të tre djemt tejrë, Aleksa, Bllagota dhe Ilia ranë në luftë për pushtimin e Shkodrës. Por, duke shkuar që të vizitojë varret e të birëve, vdes edhe Kikuni pasi që dhëmbja për fëmijë ishte shumë e madhe. Sot, fëmijët e tij jetojë përmes emrave të skalitur në pllakat e gurit, e së bashku me Kikunin edhe në tregimet dhe këngët kreshnike.
Megjithate, pas përballjes përfundimtare me Perandorinë Osmane, për shkak të një mosmarrëveshjeje rreth ndarjes së territoreve të pushtuara, shpërtheu Lufta e Dytë Ballkanike, e cila filloi midis Serbisë dhe Bullgarisë. Mali i Zi i del në ndihmë Serbisë dhe merr pjesë në betejat vendimtare siç ishte beteja në Bregallnicë, në Maqedoninë e Veriut. Në të dy Luftërat Ballkanike u vranë 115 Leshanas. Emrat e tyre janë skalitur në pllakat e gurit të vendosura në mënyrë koncentrike në këtë kompleks i cili i është kushtuar ngjarjeve historike.
Disclaimer: This website was created and maintained through a grant provided by the Regional Cooperation Council’s Tourism Development and Promotion Project, funded by the European Union. Its contents are the sole responsibility of the MANIFESTO and do not necessarily reflect the views of the Regional Cooperation Council or the European Union.
Në kuadër të projektit “Heritage Walks & Talks”, zhvillojmë një produkt të ri turistiko-kulturor të cilin pa pengesa do ta shfrytëzojnë turistët individual por edhe ata në grupe. Konceptin të cilin dëshirojmë ta prezantojmë si shëtitje nëpër trashëgimi, dhe do mund ta shfrytëzojmë kur dëshirojmë të njihemi me trashëgiminë kulturore dhe historike të Ballkanit Perëndimor, mu atë trashëgimi e cila ende prezantohet me ndrojtje përmes rrëfimeve të bashkësive lokale e që musafirët duhet t’i dëgjojnë nga ta.
© 2020 Heritage Walks & Talks
Web design & Development by DIGIPROM
