Spomenik na Barutani

Spomenik na Barutani svečano je otvoren 1980. godine, povodom obilježavanja 35 godina pobjede nad fašizmom. Ovaj spomenik se razlikuje od ostalih spomenika Narodno-oslobodilačkog rata jer je posvećen ne samo onima koji su poginuli u Drugom svetskom, već i u ostalim ratovima koji su se tokom prve polovine XX vijeka odigrali na prostorima Balkana, a u kojima su Lješnjani sa ostalim crnogorskim junacima učestvovali - Prvi i Drugi balkanski rat i Prvi svetski rat.

Spomenik je rezultat izuzetno kreativnog dometa arhitektice. Svetlane Kane Radević. Ona je njime oblikovala prostor dajući umjetničku dimenziju kamenu koji je sinonim za Crnu Goru i ovo podneblje. Spomenik nosi i snažnu ideju bratstva, što je u skladu sa autorkinim shvatanjima šta spomenik treba da odražava - kako kroz razlog, tako i kroz način građenja. To ukazuje na njeno savršeno razumijevanje lokalnih vrijednosti i njihovog šireg konteksta koji je ovdje razvijan, jer u razgovoru i sami mještani kažu da ih je spomenik zbratimio.

Svoj doprinos gradnji spomenika mještani su dali na razne načine – i radom i novcem. Tako je Lješnjane ratno stradanje njihovih članova porodice, komšija i prijatelja ujedinilo i zbratimilo tugom, a onda i poštovanjem prema poginulima i ponosom što su njihovi potomci. Nadalje, ujedinila ih je i gradnja pokazujući da zajedničkim radom nastaje obilježje koje znači neprolazni pomen. Pružila im je put i način da izraze svoj identitet – stremljenje ka uzvišenim vrijednostima – slobodi, dostojanstvu, povjerenju i pravičnosti.