Prilep je poznat i kao grad pod Markovim kulama, zbog blizine tvrđave koja je pripadala čuvenom Marku Kraljeviću. Prilep pravi trostruko udruživanje - duvan, poznata hrana i revolucija. Slobodno se može reći da se grad može pohvaliti takvim konceptualno dizajniranim i urednim dijelom svoje svakodnevnice. Svako ko osjeti potrebu da se izoluje od gradske gužve i urbanog života i ode negdje gdje može pronaći mir i tišinu, Park revolucije u Prilepu, predstavlja lijepo mjesto za odmor, rekreaciju i opuštanje. Uz to, pruža mogućnost estetske, kulturne i istorijske nadogradnje. Svojim koncentrisanim zelenilom smatra se i "plućima" Prilepa. Park revolucije je 1961. godine obogaćen spomenicima u čast palim borcima u II svetskom ratu. Jedan od najimpresivnijih je spomenik „Neporaženima“.
Kako je nastao Memorijalni kompleks
Poziv za realizaciju memorijalnog kompleksa upućen je poznatom arhitekti, maestru Bogdanu Bogdanoviću. Razmatrana su tri mjesta u Prilepu, kao moguće lokacije za spomen obilježje. Među njima je bio i poznati lokalitet Markove kule. Međutim, nijedna od predloženih lokacija nije impresionirala i inspirisala Bogdanovića. On je od jednog starijeg čoveka, sasvim slučajno, dobio ideju da lokacija bude visoravan na južnoj periferiji grada, gde je postojao park prije Drugog svetskog rata. Arhitektonski kompleksan lokalitet, simboliše pobjedu slobode nad ropstvom. Sastoji se od dva odvojena dijela koji se međusobno dopunjuju. Jedna je zajednička kripta skoro 500 palih boraca za oslobođenje od fašizma u Prilepu. Na unutrašnjem dijelu kripte su ugravirana imena svih iz prilepskog kraja koji su izgubili život u Drugom svetskom ratu. Drugi dio predstavlja osam skulptura koje su postavljene na kružnom platou.
O “Parku revolucije” sa "Spomenikom neporaženima"
"Park revolucije" sa "Spomenikom neporaženima" je arhitektonski kompleksan lokalitet izgrađen u znak sjećanja na poginule borce iz Prilepa u borbi za oslobođenje od fašističkog okupatora i simboličan prikaz pobjede slobode nad ropstvom. Započet 1960. godine i predstavljen javnosti 1961. godine, kompleks je zamišljen kao svojevrsna proslava proglašenja grada Prilepa „partizanskim gradom“ početkom 1960-ih od strane tadašnje jugoslovenske vlade. Sastoji se od dva odvojena dijela koji se međusobno dopunjuju. Jedna je zajednička kripta skoro 500 palih boraca za oslobođenje od fašizma u Prilepu, koja je neotvorenog kružnog oblika s otvorom na sjeveru. Na unutrašnjem dijelu kripte na mermernim pločama su ugravirana imena svih iz prilepskog kraja koji su izgubili život u Drugom svetskom ratu. Drugi dio ovog memorijalnog kompleksa predstavlja osam skulptura koje su postavljene na kružnom platou koji prethode kripti. Sedam njih je visoko 2,9 metara, a jedna, najdominantnija, visoka je 5 metara.
Značenje skulptura
Interpretacije njihovih oblika, značenja i broja su različite. Prema jednom tumačenju, one imaju oblik drevnih grčkih urni u kojima se čuvao pepeo preminulih. Najveća statua u kompleksu na vrhu ima simboličan plamen, koji predstavlja otpor makedonskog naroda. Neka tumačenja tvrde da statue predstavljaju šest jugoslovenskih republika i dvije pokrajine. Prema drugom tumačenju, ovih osam skulptura su feminizovane figure stilizovane po jonskom stilu stubova, koji plešu oko više „Boginje“ (slobode). Bogdanović je bio impresioniran ruskom balerinom Anom Pavlovom, što ovom tumačenju daje na težini. Evo šta će sam Bogdanović reći o Prilep skulpturama: „Ovako izgledaju moje nimfe, skulpture u Prilepu. Nadrealistično, jer njihove glave imaju dva lica - jedno u profilu i jedno u anfasu. Kao Bog Janus“. Kasnije, kada je okolina memorijalnog kompleksa narušena novoizgrađenim zgradama i pohabanim putevima, Bogdanović je ponovo pozvan da sačuva njegov estetski izgled. Predložio je pošumljavanje zimzelenom šumom, kako bi se sakrilo od pogleda ono što je poremetilo estetiku kompleksa. Tako je ovaj kompleks dobio izgled kakav Prilep i njegovi građani danas znaju i uživaju. Kompletna lokacija parka je u periodu 2007-2008. godine bila potpuno preuređena i osvježena. To mu je dalo novi sjaj i šarm, koji spaja arhitekturu i istoriju sa prirodom.
Aleja narodnih heroja
U sklopu "Parka revolucije", na njegovom istočnom ulazu, nalazi se "Aleja narodnih heroja". Sagrađena je 1961. godine. Tu se nalaze biste najvažnijih prilepskih heroja iz Drugog svetskog rata: Kire Gavriloski-Jane, Ile Igeski-Cvetan, Orde Čopela, Borka Taleski, Kuzman Josifoski-Pitu, Mirče Acev, Borka Veleski-Lefta, Rampo Levkata, Lazo Filiposki-Lavski i Krume Volnaroski. U intimnijem uglu parka, nalazi se simboličan spomenik posvećen ženama borcima za slobodu iz Drugog svetskog rata.
Sjajno mjesto za odmor i rekreaciju
Svaki dobronamjerni posjetilac ovog estetski, umjetnički i hortikulturno uređenog kompleksa ima priliku da uživa u njegovom prijatnom ambijentu. Pješačke staze, lagan trening i trčanje takođe pružaju mogućnost aktivnog korišćenja mjesta. Gusto pošumljena površina očarava svježim vazduhom. Može se i odmarati i uživati u miru i tišini. S nekoliko mjesta u parku pruža se fantastičan panoramski pogled na grad i Markove kule, prelijep pogled na planinu Selečku i impresivan pogled na daljinu ravnog Pelistera i veličanstvene padine planine Baba.
Ostali spomenici Revolucije u okolini Prilepa
Zamrznuta agonija
Jedan od spomenika vrijedan posjete je posvećen partizanu koji je dao svoj život za slobodu. Nalazi se na Pesjobrdce, kod Prilepa. Autor istog je prilepski vajar Koneski-Mazucanec. Spomenik je svojevrsna "zamrznuta" agonija borca za slobodu, u trenutku žrtvovanja sopstvenog života radi ostvarivanja višeg cilja.
Smrt fašizmu
Spomenik posvećen "masakru u Dabnici", događaju iz Drugog svetskog rata, nalazi se u selu Dabnica, nedaleko od Prilepa. Poznat pod nazivom "Smrt fašizmu", predstavlja spomen pogubljenja 18 ljudi, 12 stanovnika Dabnice i 6 ljudi iz Prilepa, od strane bugarskog fašističkog okupatora 1942. godine, nakon što su prethodno nehumano mučeni i maltretirani. Originalna verzija spomenika bila je djelo vajara Dima Todorovskog. Autor današnje, rekonstruisane verzije je vajar Sašo Popovski.
Ostale znamenitosti Prilepa
Čuvene Markove kule
Kada se nalazite u Prilepu, posjeta Markovim kulama je nešto što ne biste smjeli da propustite. Markove kule su mjesto od velikog značaja, kako za istoriju tako i za kulturu i tradiciju Prilepa. Ovdje se nalazila palata kraljeva Vukašina i Marka. Prema istorijskim nalazima, ovu tvrđavu je do druge polovine 13. vijeka, pa i kasnije, branilo samo 40 vojnika. U 14. vijeku ovaj dio je služio kao privremeno utočište okolnim stanovnicima od najezde Osmanlija. Nakon smrti kralja Marka, 1395. godine, ovo naselje su okupirale Osmanlije. To je navelo ljude da utočište pronađu u obližnjem području. Tako je u podnožju Markovih kula nastalo naselje pod nazivom Varoš, pod kojim imenom i danas postoji. Danas je Varoš dio Prilepa, jedino bivše selo oko Prilepa koje je naseljeno.
Do početka 11. vijeka nije bilo podataka iz pisanih izvora o Prilepu. U vizantijskom "Sigilionumu" cara Bazilija II (976.-1025.) od 1018. godine Prilep se prvi put pominje kao tvrđava Prilapon. Grad i tvrđava pominju se i u kratkoj istoriji savremenika cara Samuela, vizantijskog pisca Jovana Skilice. Tokom 11. i početkom 12. vijeka, kroz otkrivene arheološke nalaze, može se pratiti migracija pripadnika neslovenskih grupa u Prilep iz različitih djelova Vizantije, što izaziva miješanje novopristiglog stanovništva sa domorocima. To je bio razlog da se prvi počeci vizantijskog Prilepa pojave tokom 12. vijeka.
Jedna kuća jedna crkva
Prema legendi, nekada je u Varoši bilo 77 porodičnih kuća i isti broj crkava. Po jedna za svaku kuću. Neke od njih su sačuvane poput manastira Varoški sa crkvom „Sv. Arhanđeo Mihael", "Sv. Nikola", "Sv. Bogorodica Prečista", "Sv. Atanazije“, „Sv. Petar“ i „Sv. Dimitrija“. Danas se nalaze u dobrom i funkcionalnom stanju, sa neprocjenjivom značajnom freskom koja zadivljuje. Iz ovog naselja potiču i dva narodna heroja, Orde Čopel i Mica Kozar, čiji su spomenici postavljeni u Parku revolucije.
Muzej duvana Prilep
Za ljubitelje istorije i umjetnosti, preporučena destinacija je Muzej duvana Prilep. Nalazi se između Markovih kula i spomenika posvećenom palom partizanskom borcu na brdu Pesjo. Sadrži impresivno kulturno-istorijsko i umjetničko okruženje najvažnijih predmeta povezanih sa konzumiranjem duvana. Njih su koristili neki od najistaknutijih istorijskih ličnosti (muštikla, na primer, ruskog cara Nikole i niz drugih sličnih artefakata). Priča kustosa muzeja posjetiocima nudi jedinstven i uzbudljiv narativni i vizuelni put kroz prošlost.
Sjajna hrana u Prilepu
Prilep je oduvijek važio za grad sa dobrom gurmanskom ponudom. Različiti restorani u Prilepu nude raznovrsnu i bogatu kulinarsku ponudu. Prilep je posebno poznat po jelima sa roštilja. U najraznovrsnijim jelima sa roštilja možete uživati u gradskim kafićima u centru grada, ili u prigradskim restoranima koji pružaju prelijep pogled na okolinu Prilepa.
Restoran Alavantioski
Kada je riječ o izboru restorana, ukoliko pored roštilja želite da probate i neke druge specijalitete, možete da posjetite restoran "Alavantioski" koji se nalazi pored vještačkog jezera Prilep. Ljetnja terasa restorana nudi impresivan pogled na jezero i najvišu planinu kod Prilepa, Babuna sa vrhom Kozjak. Preporučujemo vam da probate čuveni prilepski širden, jelo koje će zadovoljiti i najizbirljivije ukuse. Tu je i poznati makedonski specijalitet "seosko meso" koji restoran "Alavantioski" fenomenalno sprema. Restoran takođe nudi razna jela sa roštilja odličnog kvaliteta.
Restoran Kermes
Ako ste ljubitelj ribe, restoran „Kermes“ koji se nalazi pored „Parka revolucije“ je pravo mjesto za vas. Odlična usluga i kompletna ponuda menija sa raznovrsnim jelima i specijalitetima sa roštilja nikoga ne ostavlja ravnodušnim. Posle šetnje "Parkom revolucije", hrana u "Kermesu" je odličan izbor.
Restoran - picerija Del Posto
Ljubitelji italijanske hrane neće pogriješiti ako posjete restoran - piceriju "Del Posto", koja se nalazi u centru grada. Takođe, u ponudi se nalaze i egzotični specijaliteti meksičke, italijanske i drugih svetskih kuhinja.
Restoran Akademi
Još jedna preporuka je i restoran "Akademi", koji se takođe nalazi u centru grada, gdje postoji solidna ponuda raznih jela od tjestenine i pica.
